Gedrag

Rondom drenzen drilplaten, zand en stenen aanstampend teneinde glasvezelkabels veilig onder te stoppen en stoepen begaanbaar te maken. Het voelt goed onder deze drukte te joggen, vooral nu de treiterende regen van deze morgen elders huishoudt. Bij de fruittuinen van Winnemuller plukt men de laatste appels of, juister gezegd, worden kanzi geoogst. Deze nieuwe appelsoort, voortgekomen uit gala en braeburn wordt de ‘nieuwe verleiding’ genoemd. Ze zien er inderdaad aantrekkelijk uit en ik kan zeggen dat ze ook lekker smaken.

Bij het opgaan naar de dijk word ik overvallen door aanzwellend lawaai: een agressieve zwarte auto komt, hoog op de wielen van rechts aanstormen. Uit de raampjes joelende jongelui. Bij het passeren wordt de claxon flink geraakt en het gaspedaal dieper ingeduwd. Een half buitenhangende knaap roept mij iets toe. Uit zijn gezichtsuitdrukking kan ik opmaken dat het een lollige opmerking moet zijn, ondanks ik die tronie slechts in een flits waarneem. De hete uitlaatwalm is voelbaar. Ik ren in de richting van het verdwijnende helse kabaal en ben blij met de rust die volgt.

Vlak voor de Poort van Ewijk wordt ik uit mijn overpeinzing gehaald door een krassende kraai. De vogel zit bovenop zijn hoge uitkijkpost. Zonlicht tovert een diepgroene glans uit zijn gitzwart verenpak. Aan zijn houding kan ik zien dat mijn nadering wantrouwend wordt afgewacht. Van dit gewoonlijk schuwe dier verwacht ik dat het ieder moment kan opvliegen. Pas als ik op zo’n drie meter genaderd ben laat hij zich zenuwachtig door zijn ‘knieën’ zakken, klaar om het luchtruim te kiezen. Maar nee, hij blijft zitten, hoewel ik zijn nervositeit uit zijn houding kan aflezen! Tijdens het passeren draait hij zijn kop uiterst alert met mij mee en als ik weer een paar meter van hem verwijderd ben zie ik de zenuwachtigheid uit zijn gestalte verdwijnen. Alles in een dier in een dergelijke positie, schreeuwt "Wegwezen", zo stel ik mij voor. Deze heeft blijkbaar geleerd.

Op de terugweg kom ik weer langs de plek waar wij elkaar zojuist ontmoetten, de kraai en ik. Ik vraag mij af hoe moeilijk het is om natuurlijk gedrag af te leren? Soms zit dat zo diep in onze genen dat we er onwillekeurig aan gehoorzamen. Zoals vorige week toen een fruitboer zijn luchtbuks afschoot om vliegende dieven af te schrikken. Dat plotselinge scherpe geluid deed mij mijn pas inhouden.
Zelfs aangeleerd gedrag is moeilijk af te leren. Ik denk aan gisterenavond. We waren met penningmeesters voor een workshop bijeen. Het ging om een proef, tegenwoordig een pilot genoemd. De docent werkte tot voor kort, gedurende een groot aantal jaren, als districtshoofd bij de Zonnebloem. Duidelijk werd dat hij zijn opgedane ervaring in dat werk niet kon loslaten. Hij had daar zichtbaar last van. Dit voorval deed mij denken aan mijn eerste periode in hetDorp, die bijzondere woonvorm in Arnhem. Hoewel mensen met een lichamelijke handicap toch duidelijk een andere doelgroep zijn, bleef ik aanvankelijk sociotherapie bedrijven zoals ik in de Pompekliniek gewoon was te doen. En dat ging soms ver. Hoewel ik goed wist dat deze mensen daar woonden en slechts zorg kregen om dat wonen mogelijk te maken, lette ik op hun gedrag. Maakte ik aanmerkingen op hun gedragingen. Dat ging door totdat een van de bewoonsters mij daar op aansprak. Pas toen realiseerde ik mij mijn gedrag en kon ik er gelukkig iets tegen ondernemen.

Natuurlijk gun ik die knapen in hun bolide hun lol, maar zonder gevaar was hun gedrag op deze bochtige dijk zeker niet. Het had een dure les voor hen kunnen zijn, zoals voor de drie jongelui afgelopen weekeinde. Het kan zomaar zijn dat het eenzijdige ongeval waarbij die jongens omkwamen, veroorzaakt werd door vergelijkbaar roekeloos gedrag. Waarschijnlijk zullen we dat nooit weten. Helaas is het voor hen te laat.