Ex-Roker

Na zovele droge dagen – de randen langs de wegen verdorden reeds en kleurden bruin alsof we al diep in de zomer verkeren – heeft het beetje regen van woensdag en de afgelopen nacht, respectievelijk twaalf en vier milliliter in de regenmeter, een heerlijk luchtje achtergelaten. Nou ja, misschien niet de regen zelf maar de uitgedroogde grond en alles waarop regendruppels zijn geland zoals de bladeren van de bomen en de verschillende gewassen in de bermen waar ik langs ren. Zelfs voor mijn relatief zwakke reukorgaan is het een optimistisch stemmende geur die de schijn wekt dat de zuurstof die ik inadem meer energie oplevert. 

De kwaliteit van mijn neus is overigens veel slechter geweest, zeker in vergelijking met de snufferd van Stephen D. Gedurende vele jaren was mijn reukvermogen dermate slecht dat zelfs de smaak van mijn maaltijden altijd vlak bleef. Vanwege het roken? Welnee, antwoordde ik toenmaals. Ik weet het indertijd aan een beschadiging die ontstond doordat ik mijn neus ooit misbruikte om knoopjes zo ver mogelijk weg te blazen. Tijdens een van die pogingen zoog ik mijn longen vol in plaats van ze leeg te blazen. Daardoor schoot de knoop diep naar binnen en bleef hardnekkig steken, hoog in de neus, in de buurt van de reukzenuwen. Mijn moeder loste dergelijke problemen graag zelf op maar haar verrichtingen baatten niet. Dus toog zij met mij achterop de fiets naar het dorp. Ik herinner me de lange instrumenten waarmee de dokter zich over mij heen boog. Eindelijk kwam de boosdoener weer tevoorschijn, samen met een misselijk makende golf bloed. 

Mijn laatste sigaret rookte ik enkele minuten voor de lunch op een doodgewone werkdag meer dan zevenendertig jaar geleden. Twee collega’s, verstokte rokers als ik, waren met elkaar een weddenschap aangegaan, zo vertelden zij mij aan een van de tafeltjes in het restaurant van onze werkgever Het Dorp in Arnhem. Diegene die zes weken volharde in niet roken kreeg een krat Grolschbier. Ik deed mee en won de wedstrijd maar het bier heb ik nooit ontvangen en nooit geclaimd. Ik voelde mij meer dan beloond door de vervanging van het stempel Roker in Ex-Roker! Reeds voordat de weddenschap eindigde kreeg alles dat ik at meer smaak. Mijn neus en longen herstelden na meer dan twintig jaar zwaar te hebben geleden onder een constante nicotine en teer vergiftiging. Pas toen ging ik beseffen wat ik al die jaren had gemist, een ervaring waaraan ik moest denken toen ik over Stephen D. las. Oliver Sacks schreef onder andere over hem in De man die zijn vrouw voor een hoed hield, een boek dat door Riky is aangeschaft op aanraden van een anesthesist (vanwege haar ervaringen met hersenletsel ontstaan door een subduraal hematoom).

Na weer een avond vol stimulerende middelen beleefde Stephen D., student medicijnen, een bijzonder heldere droom waarin hij een hond was in een wereld vol betekenisvolle geuren. Het bizarre was dat hij daaruit wakker werd in een eindeloos welriekende wereld waarin hij bovendien vele malen helderder kon zien en voelen, gewaarwordingen die echter verbleekten bij de rijkdom aan geuren. Voor Stephen was het alsof hij terugkreeg wat tijdens de ontwikkeling van de mens verloren is gegaan. Hij had de neiging aan alles en iedereen te snuffelen en te voelen. In de wachtkamer herkende hij individuele patiënten aan hun geur. Zijn geurbehagen was overweldigend waardoor alles in zijn omgeving een nieuwe betekenis kreeg, maar door de overrompelende directheid van al deze ervaringen kreeg hij grote moeite met denken en categoriseren. Na drie weken kwam er plotseling een einde aan deze opzienbarende verandering.

Een man met een aangelijnde Bull Terriër komt mij tegemoet. Gezien de ervaring van Stephen D. snap ik dat het dier alle ruimte die zijn riem hem laat benut om zich aan mijn geuren te laven!