Vogelwijkjes

Onzeker gescharrel op ons terras vestigde mijn aandacht op een jonge vogel. Onhandig was het ook, maar gezien staart en vlerken nog niet volledig zijn ontwikkeld, brengt het jong het er al heel behoorlijk vanaf. Het beestje heeft mijn beweging achter het raam gezien en wipt van mij weg naar een iets hoger liggende ronde steen onder een hortensiastruik waarop het wiebelend naar evenwicht moet zoeken (zo deed ik ook, niet eens zo lang geleden, toen ik door een fysiotherapeut op een schijf met een bolle onderkant werd gezet.) Ik ben nog maar net wakker maar met enige moeite en dankzij kleine stukjes wit in zijn verenpakje onderscheid ik zijn familie. Het lijkt erop dat deze ekster het nest te vroeg heeft verlaten, wellicht omdat het verweesd is. Het ouderpaar zie of hoor ik tenminste niet. Ik hoop van ganser harte dat dit jonge dier niet ten prooi zal vallen aan een van die stiekeme katten die onze tuin geregeld bezoeken. 

In ons achtertuintje is gewoonlijk weinig te beleven zodat dit jonge vogeltje een opzienbarende gebeurtenis is. Daarom informeerde ik Riky vlak voordat ik aan dit rondje hardlopen begon. Zal het er nog een beetje langer blijven zodat zij er ook nog van genieten kan? 

Het is evengoed wonderlijk gesteld met vogels in het algemeen. Wat betreft erfrechten hebben zij een veel oudere aanspraak op de aarde dan wij. Al tijdens het Krijt, een periode die 80 miljoen jaar besloeg, verschenen vogels die verenpakjes droegen, vergelijkbaar met tegenwoordige soorten. Terwijl uit DNA-studies van de genen van de menselijke huid blijkt dat veel veranderingen omstreeks 1,6 miljoen jaar geleden hebben plaatsgevonden. De moderne mens, Homo sapiens, is nog veel jonger. Wij verschenen ongeveer 0,2 miljoen jaar geleden in Afrika en zijn vandaaruit over de aarde gemigreerd. 

National Geographic schrijft in een boeiend artikel ‘Elke vogel is een dino’ (mei 2018) over de meteorieteninslag die 66 miljoen jaar geleden plaatsvond waardoor zo'n vijfenzeventig procent van alle zoogdieren, planten en bomen verdween (massa-extinctie). Ook de dinosauriërs die tot dat moment zeer succesvol waren. Toch overleefden sommige dino’s de ramp. Waarschijnlijk omdat zij konden vliegen. Met behulp van speciale technieken construeerden wetenschappers aan de hand van een fossiele afdruk van een dinosauriër dat dit weleens de ‘eerste vogel’ zou kunnen zijn geweest. Het dier leefde 150 miljoen jaar geleden. In het artikel wordt uiteengezet dat alle hedendaagse vogelsoorten uit deze overlevende dinosauriërs zijn ontstaan. Na het massaal sterven van de vleesetende soorten bloeiden tandeloze en zaadetende vogels op en ontstond een grote diversiteit.

Maar het gaat nu weer slecht met de vogels. Ik herinner me de vele mussen en spreeuwen die onder de pannen van het dak van mijn ouderlijk huis het leven schonken aan vele nieuwe generaties mussen en spreeuwen. Ademloos kon ik toekijken hoe ouderparen af en aan vlogen met een wurm of een tor of een rups. Bij aankomst van zo’n mussen- of spreeuwenouder steeg enthousiast juichen op vanonder een van de door de zon heet gestoven dakpannen. Tegenwoordig ga ik bijna uit mijn dak als ik een mus in onze tuin zie. Spreeuwen zie ik er nooit en de gierzwaluwen die op zonnige avonden onze gesprekken zowat overstemden horen we tegenwoordig nauwelijks. Het begon ermee dat mijn broer en ik het dak van ons huis sloopten. Complete vogelwijkjes verdwenen voorgoed. Tegenwoordig strooien boeren tonnen gif over hun akkers met als gevolg dat insecten massaal verdwijnen. Feitelijk veroorzaken wij opnieuw een massa-extinctie a la de meteorieteninslag op het einde van Het Krijt. Nu voltrekt de ramp zich niet in één klap maar sluipenderwijs. 

Bij mijn thuiskomst observeert Riky vanachter het raam de jonge ekster die waarschijnlijk niet volwassen wordt. Als zij mij ziet vraagt zij verdrietig: “Wat kan ik eraan doen?”

Ja. Wat kan ik eraan doen?