Zoon

Zo te voelen ren ik iets gemakkelijker dan afgelopen dinsdag. Toen kon ik mezelf bijna niet vooruitbranden terwijl mijn energie voelbaar verdampte. Het korte traject dat ik dinsdag vanwege mijn verminderde conditie van plan was te rennen, moest ik om die reden nog verder inkorten tot nog geen drie kilometer. Vandaag jog ik de Dwarshommelstraat helemaal uit, om in plaats van langs de Kloosterstraat via de Waardhuizerstraat terug te keren. Daarmee zal dit hardlooprondje op iets meer dan vier kilometer uitkomen. 

De straat ligt bezaaid met dunne takken vanwege de storm die gisteren passeerde. Volgens Diana Woei (doeltreffende naam trouwens) van Weerplaza is een storm met deze kracht sinds 1910 slechts dertien keer voorgekomen – er zijn windstoten gemeten van meer dan 120 kilometer per uur. Ook in de lucht lijkt de gepasseerde depressie nog zichtbaar hoewel de zon, onverstoorbaar als iedere dag, boven de horizon kruipt. De gevolgen van de bijna orkaan dwongen discussies over beroemde voorvaderen naar de achtergrond, maar zal niet verstommen. Wordt de Coentunnel binnenkort omgedoopt? Of kiezen we vanwege al het gedoe voor een pragmatische oplossing? De tijd zal het leren.

... lijkt de gepasseerde depressie nog zichtbaar...

Over het geboortehuis van Jan Pieterszoon Coen is mij niets bekend. Misschien kwam hij niet thuis maar in het Hoornse St. Jansgasthuis op het Kerkplein ter wereld. Als dat zo is zijn we in hetzelfde ziekenhuis geboren, met dit verschil dat het gasthuis in 1947 aan de Koepoortsweg stond. De geboorte van Jan Pieterszoon viel, met een verschil van drie dagen, 360 jaar eerder dan dat van mij. Maar vanuit deze stipjes in de geschiedenis verliep onze levensweg totaal verschillend. Om mijn persoontje te herdenken zal nooit een school mijn naam dragen of straten, pleinen, bruggen en een tunnel. Laat staan een standbeeld opgericht! Zonder enige terughoudendheid werd dat allemaal voor hem gedaan, ook al was zijn persoon al in de negentiende eeuw omstreden, zelfs voordat zijn standbeeld in Hoorn werd onthuld. Ik herinner me nog goed dat een kraanwagen het Hoornse standbeeld van zijn sokkel stootte, ergens in 2011 meen ik. Het leek erop dat de chauffeur van de wagen daarmee een punt wilde zetten achter een lastige discussie over de handhaving van het opvallende ereteken voor Hoorns beroemdste zoon. Kort nadien liet het stadsbestuur een verklarende tekst bij de sokkel plaatsen.

Het is moeilijk gesteld met vroegere helden. De agressieve handelsmethoden van Coen, oorlogen tegen rivaliserende landen en Indische vorsten, legden Nederland geen windeieren in de periode die nu bekend staat als de Gouden Eeuw. Hij bezorgde ons land een handelsmonopolie in de Indische archipel en legde de basis voor de koloniale macht in het latere Nederlands-Indië. Maar hij was ook verantwoordelijk voor de dood van vijftienduizend bewoners van eilandjes in de Banda-zee, hoewel hij hun dood vooral aan armoede en gebrek weet.

Toen de Gouden Eeuw eindigde werd mijn vroegst bekende voorvader geboren. Ergens in 1700 in Zuid-Spierdijk, een lintdorpje tussen Spierdijk en De Goorn. Ik stam in rechte lijn van hem af: tussen hem en zijn verre achter-achterkleinzoon bevinden zich nog zes generaties. Alles wat ik van Arie Japichs Dekker weet is dat hij arbeider was, getrouwd met Sijtje Ariëns en dat zij twee zonen hebben grootgebracht. Ook al was de grote welvaart net voorbij, dit gezin zal daarvan nauwelijks iets hebben meegekregen. Arbeiders waren nog niet geëmancipeerd en er waren geen andere communicatiemiddelen dan brieven, kranten en boeken. Voor dat al zullen zij nauwelijks tijd of geld hebben gehad. Zolang er daglicht was moest Arie werken, wellicht was hij een keuterboer met enkele geiten of misschien zelfs een koe, hij verhuurde zich aan de boeren in de directe omgeving. Hoe dan ook, wat zouden zij over Jan Pieterszoon Coen hebben gezegd, als hen naar hun mening zou zijn gevraagd?

Niets is zwart of wit. Wij gebruiken aardgas (en andere fossiele brandstoffen). Wat zullen toekomstige generaties daarvan vinden?