Vrijheid

Op de middag van de sterfdag van mijn vader (1992) schijnt de zon, zij het laag. Dat maakt verschil. Ik denk na over de verse laag houtsnippers op de dijkopgang, waarin ik rennend een beetje wegzak, als ik aan de horizon – boven de verkeersbruggen over de Waal – twee typische wolken waarneem. Wolken? Nee, het zijn formaties ganzen. Ze vliegen mij tegemoet zodat ik mij in een live-uitzending van ‘Earthflight’ waan.

Vandaag verschijnt ‘Het geheime leven van Bram Moskowicz’. Daarin wordt bevestigd, ook door ex-medewerkers, dat Bram zich grote vrijheden veroorloofde, vooral waar het zijn boekhouding betrof. Een mooiere datum dan 12-12-12 is voor ontmaskeringen overigens niet wensbaar!

Regelmatig overkomt het mij: ik stap bijvoorbeeld op de fiets – om boodschappen te halen; naar de boekhandel; naar de opticien voor een flacon lensspoelwater; naar de kapper; maakt niet uit wat. Dan ervaar ik soms druk van taken die ik op mij nam terwijl die druk helemaal niet nodig is. Kom op Simon, houd ik mijzelf dan voor, je bent volledig vrij om te doen wat je wilt! Via mijn neus haal ik dan diep adem en proef vrijheid, zuig mij er als het ware mee vol en realiseer mij hoe heerlijk het leven is. Herken je die situatie?
Zoals gezegd overkomt dat mij af en toe. Graag zou ik dat euforische gevoel voor langere tijd vast willen houden. Het wordt echter alweer dunner als ik mijn volgezogen longen weer leeg blaas. Even leek alles mogelijk! Maar als ik probeer vast te stellen wat dat dan wel is, is dat gevoel verdwenen. Het is als een herinnerde droom die zich in de luttele seconden na het ontwaken oplost in de waarheid van weer een nieuwe dag.
Juist dat gevoel herkende ik in de ogen van een meisje op een van de vele zwart-witfoto’s gemaakt tijdens de bevrijding van een of andere stad. Op die foto zie je het bevrijdingsleger een triomfantelijke intocht maken. Overvolle jeeps – beladen met jonge soldaten, grijnzend vanwege opluchting en trots, kinderen en enthousiaste jonge vrouwen – slalommen door een uitzinnige menigte. Uit die chaos springt het gezicht van dat ene meisje mij in het oog. Het lijkt alsof de fotograaf haar gevoel, dat soms ook mijn gevoel is, heeft betrapt voordat het zich kon oplossen.

Gistermiddag bezocht ik met een aantal Zonnebloemgasten en vrijwilligers het Bevrijdingsmuseum in Groesbeek. Indrukwekkend! Ik vroeg mij af of ik de inleidende film eerder zag. Met Nico volg ik de genummerde route. Voor hem is het lastig vanuit zijn rolstoel alles goed te kunnen zien. Af en toe ontmoeten we leden van ons gezelschap. Het boeit ons beiden. Na een dik uur zijn we volledig verzadigd en vinden een plaatsje in het restaurant.

Een oudere man, bezoeker of vrijwilliger van het museum, zit op een stoel in een donker hoekje nabij het winkeltje. Nagenoeg verborgen. Het is dan ook toeval dat ik hem zie tijdens mijn korte zoektocht naar een stripalbum dat onlangs zou zijn uitgegeven. Ik zou dat willen meenemen voor mijn andere gast die helaas te ziek is om mee te kunnen gaan. De man slaapt. Ik trek mij snel terug om geen voyeur te lijken en vraag mij af waar hij over droomt.

Even voordat ik door de ogen van het zwart-wit-meisje werd getroffen, las ik op een informatiebordje: na het bevrijdingsjaar zijn in Nederland meer dan zesduizend babies geboren, waarvan het merendeel van de vaders onbekend is gebleven. Ik begrijp wel waarom: de aanstaande ouders, trotse soldaten en enthousiaste meiden, hadden op dat moment geen oog voor hun toekomst, noch voor hun verleden. Zij werden geleid door de euforie van het moment. Meer was er niet. Ook niet minder! En ik weet het zeker: zo ziet vrijheid er uit, en dat heeft niets te maken met dat gedoe van Bram!