Dweilen

Gisteren werden wij verrast door een kleine bezoekster. Zij zocht wanhopig naar warmte. Naar warmte en geborgenheid, op de dag die volgde op de eerste nacht onder de heerschappij van de nachtvorst. Ik denk aan haar omdat ik een houtduif aanzie voor een dwarrelend blad. Juist op het moment dat ik onder de brede kruin van de els door ben gerend, de oude boom die de kruising van de Hommelstraat met de Dwarshommelstraat domineert, laat de duif zich pardoes uit de bijna kale takken vallen. Het geluid van zijn verwoest pompende vlerken – zwieoeff, zwieoeff, zwieoeff –, veroorzaakt wegens noodzakelijke arbeid om een harde landing op het asfalt te voorkomen, veranderde het dode blad in een levende vogel.

Wij zaten gisteren gezellig aan de lunch en luisterden onderwijl naar ‘Lunch!’ op Radio1, toen zij onze aandacht vroeg. Zij ging boven in de hoek van de terrasdeur op het glas zitten en spreidde haar vleugels. Het zonlicht toverde beeldschone kleuren te voorschijn als waren haar vleugels kleine gebrandschilderde vensters. Daardoor was het vlekkenpatroon duidelijk zichtbaar: ik ben zo goed als zeker, Kleine Vos. Deze vlinder was duidelijk op zoek naar een plaatsje om te overwinteren, maar voor haar is onze huiskamer niet geschikt. Ongeveer een halve minuut duurde haar verkennende bezoekje waarna zij fladderend uit ons gezichtsveld verdween.

Onderwijl ik verder ren, inmiddels op de Waalbandijk en in het zicht van de sterk gezwollen Waal die de uiterwaard deels onder water heeft gezet, merk ik dat het een kleine stap is van het kwetsbare ‘vosje’ naar de apocalyptische ramp die door de tyfoon Haiyan werd veroorzaakt. Ik heb hier vaker gelopen bij een stormachtige wind, acht, misschien negen Beaufort. Hardlopen, recht tegen zo’n sterke wind in, ging dan nog redelijk goed. Bij twaalf zou ik dat niet wagen, bang om van de dijk te worden geblazen. Maar twaalf Beaufort gaat tot ‘slechts’ 120 kilometer per uur, op het Filippijnse eiland Leyte zijn windsnelheden gemeten tot 380! Ik probeer niet eens mij daarvan een voorstelling te maken want dat lukt toch niet.

Stroomopwaarts, hoog op het water, vaart een afgeladen containerschip mij tegemoet. De dieselmotoren werken op volle sterkte om, ondanks de kracht van het stromende water, voldoende vaart te maken. Mijn fantasie creëert een vijftien meter hoge waterkolom, recht onder haar kiel, waardoor dit enorme rivierschip verandert in een zielloos speeltje. Als er in Beuningen mensen zijn die zo’n watermassa overleven, opgezweept door een tyfoon gelijk aan Haiyan, zullen we van een wonder spreken. Veel inwoners van steden en dorpjes langs de vloedlijn van Leyte zullen gedacht hebben aan een godsoordeel toen Haiyan zijn verwoestende werk begon, toen deze monsterlijke tyfoon niet allen hun huizen grondig sloopte en hun schamele bezittingen verspreidde, maar ook nog de zee tegen hen opstuwde.

Het moet anders!

Ook deze ramp kan op het conto van ons gedrag worden geschreven, gedrag met veranderingen in het klimaat tot gevolg. Natuurlijk moeten wij schepen en vliegtuigen naar rampgebieden zenden, ‘Giro 555’ openstellen zodat hulporganisaties de slachtoffers kunnen helpen, maar we moeten beseffen dat deze hulp gelijk is aan ‘dweilen met de kraan open’. Wij moeten een veel belangrijkere stap zetten door pijnlijke besluiten te nemen: wij moeten stoppen met het grenzeloos consumeren van grondstoffen. Besluiten nemen in plaats van eindeloos vergaderen: inmiddels kennen we al veel te veel klimaatconferenties die op niets zijn uitgelopen. We mogen de problemen niet langer voor ons uit schuiven.

Het is overduidelijk: velen van ons betalen de rekening maar nog veel meer blijven buiten schot. Het is vooral triest dat degenen die het minst van de welvaart profiteren, die tot nu vooral is bewerkstelligd door ongebreideld alle beschikbare grondstoffen in te zetten, vooral ook degenen zijn die lijden onder de veranderingen van ons klimaat.

Laten wij ondertussen een voorziening in het leven roepen waarmee de gevolgen van natuurrampen kunnen worden bestreden. Alle welvarende landen vullen deze pot. Ja, structureel!