dinsdag 4 oktober 2011 Logisch dat ik, direct als ik mij niet langer op het hardlopen hoeft te concentreren, het gesprek met, laat ik haar Reina noemen (1924), herinner. Met haar had ik vanmiddag een gesprek naar aanleiding van haar wens om zich als gast bij onze Zonnebloemafdeling aan te mogen sluiten. Reina herkende zich in het door mij geschetste gastprofiel en ik kon haar daarin steunen. Het toeval wil (was het wel toeval?) dat ik een uitnodiging bij mij had voor ons uitstapje naar het bevrijdingsmuseum volgende week donderdag. Ik liet het haar zien, als een voorbeeld van de activiteiten die onze afdeling ontwikkelt om mensen, die dat niet (langer) zonder hulp kunnen, mee uit te nemen. Reina vertelde mij, dat steeds als zij in de nabijheid van het bevrijdingsmuseum is, de film van zondag 17 september 1944 haarfijn in haar hoofd wordt afgespeeld. Ik vraag haar of zij mij daarover wil vertellen.
Dit is haar script: Ik ben op weg naar huis na mijn bezoekje aan goede bekenden waar ik regelmatig zuur roggebrood en karnemelk voor mij en mijn ouders mag halen. Ik ben diep in gedachten over hetgeen Rie mij vertelde aangaande onze neef die na de bombardementen (op Nijmegen) nog steeds niet gevonden is. Het is doodstil. Onwerkelijk! Op het moment dat ik mij dat realiseer lijkt het ook of ik kleine geluidjes hoor. Ergens achter mij. Er loopt een huivering over mijn rug. Het is alsof er zich ogen in mijn achterhoofd boren. Mijn nekhaartjes richten zich op als in een mini wave en ik kijk verschrikt om. Geen ogen. Wel zie ik in de lucht boven Groesbeek vele stippen hangen, grote en kleine. Van waar ik sta heb ik goed zicht, bijna alsof ik balkon zit! Pas na enige ogenblikken besef ik wat ik zie; parachutisten. Honderden! Zij zwermen als grijze kwallen in de waterig blauwe lucht. Ik schrik en begin naar huis te rennen. Het is niet zo dat ik bang ben, maar ik kan het beeld van mijn ouders thuis, die zich benauwd afvragen waar ik blijf, niet uit mijn hoofd krijgen. Ik, hun enig kind! Dat maakt dat ik dwars door de bossen ren, terwijl ik heel goed weet hoe vol Duitsers die ligt. Ook dat maakt mij niet angstig. Zelfs niet als ik, rustiger nu, dwars tussen hen door loop.
En het gekke is, vertelt zij mij na afloop, dat ik mij absoluut niet kan herinneren hoe ik thuis ben gekomen. Er is niets met mij gebeurd. Ik weet dat er afweervuur moet zijn geweest, want daarover hoorde ik naderhand. Maar ik kan mij niet herinneren of ik dat toen heb gehoord, terwijl ik er bijna bovenop zat! Het is telkens die stille film waarin de broeierige stilte en de plotseling verschijnende stippen in de lucht, mij op de vlucht doen slaan.
Tijdens mijn ‘vlucht’ over de dijk komt mijn eigen ‘oorlogsherinnering’ boven. Niet van heel diep en ver, want ik weet nog maar sinds kort – door het schrijven van onze familiekroniek – via wat nu mijn oudste zus is, dat er bij ons thuis in Wadway enige tijd onderduikers waren opgenomen. Een van hen was hoogzwanger. Bevallen in dat kleine huisje werd te gevaarlijk geacht. De kleuterschool was toentertijd omgebouwd tot noodhospitaal, zodat in die betrekkelijke veiligheid haar kind werd geboren. Toen hun onderduik eindigde kon het jongetje zelfstandig lopen. Het gekke is dat ik al die jaren tussen toen en nu, niet geweten heb dat dit is voorgevallen. In dat onbeduidend kleine Westfriese gehucht. Terwijl ik aannam dat de Tweede Wereldoorlog geruisloos aan ons voorbij ging.
Dit is haar script: Ik ben op weg naar huis na mijn bezoekje aan goede bekenden waar ik regelmatig zuur roggebrood en karnemelk voor mij en mijn ouders mag halen. Ik ben diep in gedachten over hetgeen Rie mij vertelde aangaande onze neef die na de bombardementen (op Nijmegen) nog steeds niet gevonden is. Het is doodstil. Onwerkelijk! Op het moment dat ik mij dat realiseer lijkt het ook of ik kleine geluidjes hoor. Ergens achter mij. Er loopt een huivering over mijn rug. Het is alsof er zich ogen in mijn achterhoofd boren. Mijn nekhaartjes richten zich op als in een mini wave en ik kijk verschrikt om. Geen ogen. Wel zie ik in de lucht boven Groesbeek vele stippen hangen, grote en kleine. Van waar ik sta heb ik goed zicht, bijna alsof ik balkon zit! Pas na enige ogenblikken besef ik wat ik zie; parachutisten. Honderden! Zij zwermen als grijze kwallen in de waterig blauwe lucht. Ik schrik en begin naar huis te rennen. Het is niet zo dat ik bang ben, maar ik kan het beeld van mijn ouders thuis, die zich benauwd afvragen waar ik blijf, niet uit mijn hoofd krijgen. Ik, hun enig kind! Dat maakt dat ik dwars door de bossen ren, terwijl ik heel goed weet hoe vol Duitsers die ligt. Ook dat maakt mij niet angstig. Zelfs niet als ik, rustiger nu, dwars tussen hen door loop.
En het gekke is, vertelt zij mij na afloop, dat ik mij absoluut niet kan herinneren hoe ik thuis ben gekomen. Er is niets met mij gebeurd. Ik weet dat er afweervuur moet zijn geweest, want daarover hoorde ik naderhand. Maar ik kan mij niet herinneren of ik dat toen heb gehoord, terwijl ik er bijna bovenop zat! Het is telkens die stille film waarin de broeierige stilte en de plotseling verschijnende stippen in de lucht, mij op de vlucht doen slaan.
Tijdens mijn ‘vlucht’ over de dijk komt mijn eigen ‘oorlogsherinnering’ boven. Niet van heel diep en ver, want ik weet nog maar sinds kort – door het schrijven van onze familiekroniek – via wat nu mijn oudste zus is, dat er bij ons thuis in Wadway enige tijd onderduikers waren opgenomen. Een van hen was hoogzwanger. Bevallen in dat kleine huisje werd te gevaarlijk geacht. De kleuterschool was toentertijd omgebouwd tot noodhospitaal, zodat in die betrekkelijke veiligheid haar kind werd geboren. Toen hun onderduik eindigde kon het jongetje zelfstandig lopen. Het gekke is dat ik al die jaren tussen toen en nu, niet geweten heb dat dit is voorgevallen. In dat onbeduidend kleine Westfriese gehucht. Terwijl ik aannam dat de Tweede Wereldoorlog geruisloos aan ons voorbij ging.
Dat scenario bleek niet te kloppen! Er is voordien nooit over gesproken. Niet door mijn ouders en niet door mijn broers en zussen die het meemaakten. Ik heb er ook nooit naar gevraagd.
En nu, door het opschrijven van onze geschiedenis, kwam het zomaar binnenvallen! Maar het kan ook zijn dat het jongetje die ik was, niet heeft willen horen. Bijvoorbeeld omdat hij er best wel de pest over in had dat hij na de oorlog is geboren. Dat hij deze spannende jaren niet zelf meemaakte!
Alvorens ik Reina verlaat schrijf ik haar in voor het uitstapje naar het bevrijdingsmuseum. Ik ben benieuwd of ik in Groesbeek iets van haar film zie.
En nu, door het opschrijven van onze geschiedenis, kwam het zomaar binnenvallen! Maar het kan ook zijn dat het jongetje die ik was, niet heeft willen horen. Bijvoorbeeld omdat hij er best wel de pest over in had dat hij na de oorlog is geboren. Dat hij deze spannende jaren niet zelf meemaakte!
Alvorens ik Reina verlaat schrijf ik haar in voor het uitstapje naar het bevrijdingsmuseum. Ik ben benieuwd of ik in Groesbeek iets van haar film zie.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten